Bron foto: Amusing Planet
Vorige week verscheen Fuck fast fashion #deel1 en gaf ik antwoord op de vraag wat fast fashion is, en hoe het is ontstaan. Deze week ga ik in op de vraag: Wat zijn de gevolgen van fast fashion?
De impact van ons shopgedrag is groot, veel groter dan veel mensen denken. En dat is ook niet gek, want meer dan de wasvoorschriften en het land van productie wordt er vaak niet vermeld op kleding. Dat het merendeel van alle te goedkope producten in slechte omstandigheden wordt geproduceerd weten we heus wel. Maar dat er bijvoorbeeld complete dorpen zonder drinkwater zitten omdat de katoenteelt al het water opslokt is minder bekend. En dat is slechts één gevolg van de velen die er zijn. Laten we beginnen bij de impact van kleding op het milieu.
Milieu
Allereerst is het goed om je te beseffen dat kleding niet aan een boom groeit. Dat klinkt wellicht wat overdreven, maar wanneer je je beseft dat voor alle kleding, materialen, grondstoffen, mensen en een hoop energie nodig zijn kun je je al wat meer verplaatsen in het proces. Zo heb je voor katoen heel veel grond en water nodig om de katoenplant te verbouwen. Met alle gevolgen van dien voor de omgeving. Een kilo katoen vraagt om maar liefst 20.000 liter water. Omgerekend gaat het al gauw om zo’n 7.000 liter water per spijkerbroek (Demkes 1, 2018). Bizar! Even ter vergelijking: per dag verbruik je ongeveer 100 liter water om te douchen, drinken, wassen, koken etc. Maar dan zijn we er nog lang niet. Die katoen (en dat geldt ook voor synthetische stoffen) moet bewerkt worden. Voor dit proces zijn veel arbeidskrachten nodig en een hoop energie (denk aan olie, kolen en gas). Hier komen veel broeikasgassen bij vrij, wat weer bijdraagt aan de opwarming van de aarde. Vervolgens moeten de meeste stoffen ook nog voorzien worden van een kleurtje. Hiervoor worden heel veel giftige, chemische kleurstoffen gebruikt en wederom duizenden liters water (Milieu Centraal, z.j.). Die schadelijke stoffen verdwijnen vaak in de natuur. “Als deze stoffen in het water terecht komen, kan dat leiden tot onvruchtbaarheid van organismen in het ecosysteem,” vertelt Paul Scheepers, toxicoloog aan de Universiteit van Nijmegen aan het tijdschrift Scientas (2016). De kans is erg groot dat deze stof al in het water zit. Zo lozen fabrieken in lagelonenlanden nog geregeld giftige stoffen in rivieren. Maar ook wij helpen een handje mee als we onze kleren in de wasmachine gooien”, aldus Scheepers.
Is de kleding eenmaal gemaakt, dan wacht er nog een lange reis per vliegtuig, boot of vrachtwagen richting de winkels. Veel fast fashion items verdwijnen na aankoop echter al gauw achter in de kast of nog erger, in de afvalbak.
In de afgelopen 15 jaar is dit hele productieproces (dat ik nu in een notendop heb omschreven) ongeveer verdubbeld. In diezelfde tijd, is het aantal keren dat een kledingstuk wordt gedragen met 36% afgenomen. Steeds meer kleding wordt dus sneller weggegooid. Wanneer kleding op zo’n stortplaats belandt, kan het jaren duren voordat deze vergaat. Denk aan synthetische stoffen zoals lycra, polyester en elastaan. Het kan 20 tot 200 jaar duren tot deze stoffen volledig zijn vergaan (Janssen, 2019).
Mens
Naast het milieu blijft ook de mens niet gespaard. Een op de zes arbeiders werkt wereldwijd in de kledingindustrie, slechts twee procent van hen verdient een leefbaar loon. Daarbij zijn de omstandigheden bar slecht. Lange en zware werkdagen, vieze fabrieken, en slechte apparatuur zijn geen uitzonderingen binnen de kledingbranche.
In het vorige artikel verwees ik al naar een onderzoek van Financial Times dat aantoont dat er veel illegale migranten voor minder dan het minimumloon werken in de grote fabrieken die fast fashion collecties produceren. Of neem het verven van stoffen; arbeiders worden slecht beschermd tegen het werken met schadelijke stoffen. In in deze korte, maar zeer confronterende documentaire genaamd " The toxic price of leather" wordt de impact van de kledingindustrie op zowel mens als milieu goed duidelijk.
Dier
Last but not least, de dieren. We zien ze liever niet: filmpjes van dieren die levend worden kaal geplukt of worden gedood vanwege hun oh zo zachte vachtje, maar toch gebeurt het nog altijd. Sterker nog, het is in sommige landen niet eens bij wet verboden. Hieronder volgen enkele voorbeelden van stoffen die je voortaan maar beter kunt mijden.
Dons
Heerlijk zo’n warme donzen jas, maar echt lekker zit ‘ie niet meer als je weet waar de veren in de jas vandaan komen. Dons komt van honderden miljoenen eenden en ganzen in de intensieve pluimveehouderij, waar ze over het algemeen geen goed leven lijden. In Nederland zijn er ongeveer 50 eendenhouderijen waar eenden gehouden worden die na de slacht geplukt worden voor hun dons, want levend plukken mag niet meer. In China is dat echter nog heel normaal. De eenden en ganzen kunnen dan wel tot 16 keer tijdens hun leven opnieuw geplukt worden, en dit uitrukken van de veren zorgt voor enorme pijn, stress en wonden bij de dieren (BNN, 2019).
Er zijn drie keurmerken die diervriendelijke dons zeggen te waarborgen. Dat zijn de Responsible Down Standard, de Downpass en de Traceable Down Standard (Van Rossum, 2018).
Wol
Ook fijn, zo’n zachte wollen trui, maar je raadt het al; ook lang niet alle wol is heilig. In november 2018 bracht Peta (een organisatie die opkomt voor de rechten van het dier) nog beelden naar buiten waarop te zien is dat schaapsscheerders gewelddadig omgaan met de schapen. In onder andere Australië wordt daarnaast veel gebruik gemaakt van mulesing: het onverdoofd wegsnijden van huid rond het achterwerk van de schapen om parasieten te voorkomen. Naast schaapswol wordt angora wol ook veel gebruikt. Deze wol achtige stof is afkomstig van angora konijnen of geiten. De dieren worden gefokt en met grof geweld geschoren of leeggeplukt. Dat laatste gebeurt om zo langere haren, en dus meer wol te kunnen krijgen. In een ander filmpje van Peta is te zien hoe in Chinese fabrieken de konijnen worden geplukt (Demkes 2, 2018). Voor wie klikt, je snapt dat de beelden niet fijn zijn om te zien. Deskundige Jeanne Tres, die zelf al meer dan 30 jaar angora konijnen fokt, geeft aan dat de wol wel op een diervriendelijke manier verkregen kan worden als je de konijnen met liefde behandeld en knipt in plaats van plukt. Maar dat kan niet voor een spot prijs. Tres geeft dan ook dat je beter geen kleding kunt kopen bij (grote) kledingconcerns en winkels waar angorawol in verwerkt zit, omdat de kans groot is dat dit geen diervriendelijke wol is (Behind my closet, 2015).
Certificeringen als Responsible Wool Standard en Animal Welfare bieden iets meer zekerheid van diervriendelijke wol, maar echt zeker weet je het bijna nooit. Zo werd in 2016 uit een onderzoek, in opdracht van het ministerie van Economische Zaken, vastgesteld dat het vrijwel onmogelijk is om van alle dierlijke producten hun herkomst te achterhalen. En zelfs als je weet waar het vandaan komt, is het nog maar de vraag of het bedrijf, met of zonder keurmerk, ook daadwerkelijk op een juiste manier met de dieren om gaat (Demkes 2, 2018).
Helaas is het maken van winst nog altijd belangrijker dan een goed leven van miljoenen mensen, dieren en de conditie van onze wereld. Maar dat wil niet zeggen dat we maar moeten doen alsof onze neus bloed. Je verdiepen in de wereld die schuil gaat achter het merk of kledingstuk dat je graag koopt, is het minste wat je kunt doen.
Volgende week beantwoord ik de laatste twee vragen: Welke ketens maken zich schuldig aan fast fashion en wat kunnen we zelf doen tegen deze ontwikkeling?
Tot dan!
Bronnen:
A. Janssen. 2019. De impact van fast fashion. Geraadpleegd op 15 juli 2020, van:
Behind my closet. 2015. ANGORAWOL: KAN HET NU WEL OF NIET? Geraadpleegd op 17 juli 2020, van:
BNN. 2019. Het dierenleed dat achter jouw donzen jas schuilt. Geraadpleegd op 21 juli 2020, van:
E. Demkes 1. 2018. Mode kocht ik het liefst bij Primark. Nu wil ik weten hoe de kledingindustrie duurzamer kan. Geraadpleegd op 17 juli 2020, van:
E. Demkes 2. 2018. HET ABC VAN DIERENLEED IN JOUW KLEDINGKAST. Geraadpleegd op 18 juli 2020, van:
Milieu Centraal. Z.j. Kledingstoffen en milieu. Geraadpleegd op 18 juli 2020, van:
M. Van Rossum. 2018. Het is makkelijk en warm, maar diervriendelijk is dons meestal niet. Geraadpleegd op 20 juli 2020, van:
V. Lammerse. 2016. Giftige stoffen in de textiel: Hoe zit het nu echt? Geraadpleegd op: 20 juli 2020, van: https://www.scientias.nl/giftige-stoffen-textiel-hoe-zit-nu-echt/