Nieuwe dag, nieuwe fietsrit, nieuwe podcast, hetzelfde onderwerp: racisme. Al dagen lees en luister ik van alles over de protesten en discussies die gaande zijn. Ik probeer de verschillende kanten erachter te begrijpen, want wat voor de één racistisch of discriminerend is blijkt voor de ander geen probleem te zijn. Al gauw merk ik: dit onderwerp is niet zo zwart-wit als het lijkt. Terwijl ik dit woordgrapje in mijn hoofd maak vraag ik me direct af of dat nog wel kan? Waar komt dat eigenlijk vandaan “zwart-wit” denken. Zodra ik thuis ben zoek ik het even op. Wel weet ik dat ik het een lastig onderwerp vind. Waar het tot een aantal dagen geleden enkel nog ging over het omstreden politiegeweld in de VS tegen zwarte mensen, lijkt nu ook discriminatie - in welke vorm dan ook -ook een rol te spelen in het debat. En terecht. Wie vaker mijn schrijfsels leest weet dat ik een groot voorstander ben van gelijkheid. Zwart, wit, dik, dun, groot, klein, arm of rijk, het zou allemaal niet uit moeten maken. Toch doet het dat wel in deze wereld. En telkens kom ik weer bij de vraag; waarom? Komen de huidige demonstraties voort uit onze geschiedenis met de slavernij? Is dat de daadwerkelijke oorzaak of ligt het anno 2020 complexer? Wanneer ik in een fragment hoor dat een jonge zwarte man wekelijks met racisme te maken heeft en daar een voorbeeld van geeft moet ik ineens aan mijn eigen gedrag jegens buitenlanders denken. De jongen vertelt dat wanneer hij op straat loopt ziet dat een dame extra goed haar tas vast pakt wanneer hij haar passeert. Dat doet pijn zegt hij. En dat snap ik volkomen. Maar direct vraag ik me af: wat had hij aan? Hoe zag hij - los van zijn huidskleur - er precies uit? Wanneer ik mijn hond uitlaat in een parkje bij mij om de hoek en in de verte een groepje jongens zie staan met zwarte hoodies aan, capuchon op, petje eronder, hangend op een scooter, ga ik de andere kant op. Ongeacht hun afkomst of huidskleur, ik loop er liever niet in mijn eentje langs. Daarmee probeer ik te zeggen; wat als niet afkomst of huidkleur voor velen een rol spelen maar hoe iemand zich gedraagt en kleed? Hebben we het dan nog steeds over racisme? Wat als de jongen die de dame passeerde er nogal ‘van de straat’ uitzag? Was haar actie dan meer op zijn plaats geweest? Maakt dat de vrouw niet racistisch maar slechts bevooroordeeld? Wat als dat groepje in het park geen zwarte hoodies droeg met hun capuchon op en niet hingen op hun scooters maar gewoon met elkaar een balletje aan het overtrappen waren? Was ik dan ook de andere kant uit gegaan? Ik durf met zekerheid te zeggen van niet. En zo zijn er tig voorbeelden te geven.
Thuis bij mijn ouders gooi ik het onderwerp op tafel; wat vinden jullie? Ik kan me gewoonweg niet voorstellen dat het racisme van vandaag enkel gaat over een andere huidskleur hebben. Spelen factoren als kledingstijl en gedrag niet een veel belangrijkere rol? Hoe dan ook, die ongelijkheid komt ergens vandaan en moet stoppen. Maar wat als we telkens de verkeerde oorzaak blijven benoemen? Wat als het niet meer te maken heeft met kleur maar slechts met macht? Wat als witte mensen eeuwen geleden per toeval slachtoffer waren van de slavernij? Wat als niet de ‘wij’ maar juist de zwarte in onze positie stonden, dan riepen we nu hoogstwaarschijnlijk ‘White lives matter’. Ik probeer te zeggen dat kleur enkel laat zien wie de macht in handen heeft. Racisme gaat niet over zwart of wit, maar over arm en rijk, over het krijgen van eerlijke kansen of niet. Dat ik liever niet langs dat groepje loop en die mevrouw stevig haar handtas vast pakt ligt veel dieper dan velen denken. Neem het programma ‘Opsporing verzocht’ als voorbeeld. Vrijwel alle overvallen, geweldsdelicten en inbraken worden gepleegd door allochtonen. Dit soort voorbeelden vormen onze beeldvorming omtrent buitenlanders. Maar waarom zijn het zo vaak allochtonen? Die vraag wordt zelden gesteld door hen die een negatief oordeel hebben over Turken, Marokkanen, Molukkers, Antillianen enzovoorts.
Nogmaals: het probleem zit hem niet in de afkomst of huidskleur maar in het verkrijgen van een eerlijke kans in het leven of niet. Vluchtelingen zijn hier ooit gekomen in de hoop op een beter leven. Hetzelfde geldt voor arbeidsmigranten. Maar wat als je hier komt of al bent maar die kans niet krijgt omdat je gewoonweg nergens aan de bak komt of voor een prikkie het meest kloterige werk mag doen? Dan is het logisch te verklaren waarom de daders in ‘Opsporing verzocht’ veelal allochtoon zijn. Armoede en ongelijkheid drijft mensen tot slechte dingen. Hoe zou de wereld er uit zien als we nu allemaal gelijke rechten en plichten zouden hebben. Een eerlijk salaris voor iedereen, een fijn huis om in te wonen en de mogelijkheid om te gaan en staan waar je wil. Wat als de aller rijksten ietsje minder geld zouden opstrijken en de aller armsten iets meer kans zouden hebben op succes? Zouden we vandaag de dag dan alsnog massaal demonstreren tegen racisme? Ik denk van niet. Daarom stel ik voor om morgen opnieuw de straat op te gaan. Dit keer geen protest tegen geweld, kleur of afkomst, maar tegen de grote verschillen tussen arm en rijk. Because: “Fair opportunities matter”.